Expositie: Yves Saint Laurent & Catherine Deneuve in Museum No Hero
Ambacht en industrie komen samen in “De Tijdelijke Textieldrukkerij”
Je handen uit de mouwen steken en zelf textiel bedrukken? Dat kan in De Museumfabriek in Enschede. Tot en met 30 juni 2019 is daar de Do It Yourself-tentoonstelling “De Tijdelijke Textieldrukkerij” te bewonderen. Het museum toont er haar collectie ambachtelijke werk uit de vroege Twentse textielindustrie in combinatie met werk van Nederlandse vormgevers die zich hebben laten inspireren door ambachtelijke technieken uit India. Je kunt je bovendien aanmelden voor enkele bijzondere workshops.
Tekst: Wouter de Vries
De tentoonstelling is een initiatief van de Textiel Factorij van Lipika Bansal die Nederlandse kunstenaars en vormgevers met Indiase ambachtslieden verbond om de artistieke en zakelijke banden tussen Nederland en India opnieuw te activeren. De werken die hieruit voortvloeiden waren in 2017 te zien tijdens “Sits, katoen in bloei” in het Fries Museum en in 2018 tijdens “Ambacht in dracht” in het Zuiderzeemuseum.
Jurk 'Beatles' dessin, 1964, katoen/zeefdruk: directdruk, N.V. Stoomweverij Nijverheid, bruikleen Hannah de Vries, Enschede, (foto: Annina Romita)
Ambachtelijke werken
Momenteel zijn de werken tot en met 30 juni 2019 tijdens “De Tijdelijke Textieldrukkerij” in De Museumfabriek. Waar het Fries Museum daarbij de focus legde op de eigen collectie sitsen, en het Zuiderzeemuseum op klederdracht, stelt De Museumfabriek haar collectie ambachtelijke werken uit de vroege Twentse textielindustrie centraal.
Zaakjes
“Onze collectie zit heel goed in de vroege industrie, in de blauwververs en katoendrukkers, kleine zaakjes die uitgroeiden tot een complete industrie”, vertelt curator Astrid Hage van De Museumfabriek bevlogen over de tentoonstelling. “Wij hebben ontzettend leuke dingen, bijvoorbeeld prachtige stalenboeken die bijna niemand nog gezien heeft en die we speciaal voor deze tentoonstelling van de planken hebben gehaald en exposeren.”
Sitsen
Het beginpunt van de tentoonstelling is de VOC-tijd, de vaart naar India. “Behalve specerijen nam de VOC katoen en sitsen mee terug naar Nederland. Men had toen een heel rare voorstelling van katoen (zie volgende foto). En dan zijn al die lichte en luchtige stoffen, en al die exotische patronen in bonte kleuren, ineens in Nederland – ze slaan in als een bom. Het is het hélemaal.”
Indiennes
In eerste instantie was het in India geverfde en bedrukte textiel alleen weggelegd voor de elite, totdat de massaproductie in Nederland op gang komt. Met de komst van indiennes (geïmiteerde sitsen die in Europa zijn bedrukt) en de stoommachine in 1830 werd er steeds sneller en goedkoper geproduceerd. “Het verhaal van de sitsen is uiteindelijk óók het verhaal van de democratisering van textiel.”
De Barometz; het Tartaarse lam (11de eeuw), men stelt zich de katoenplant voor als een stengel met bladeren waaraan een levend schaapje groeit
“Al die lichte en luchtige stoffen, en al die kleuren en vormen, die slaan in Nederland in als een bom”
Handelskoning
Na de VOC-periode is er in “De Tijdelijke Textieldrukkerij” aandacht voor Willem I, de handelskoning. “Hij was het die Twente als textielproducerend gebied voor Nederland aanwees. We bezitten een prachtig koningsdoek (zie hoofdbeeld) geproduceerd in 1830 door katoendrukkerij Landt & van Marle. Willem I gebruikte dat als handelsgeschenk voor inlandse vorsten om er de handel mee te stimuleren. Het hart van dit deel van de tentoonstelling is een dik in leer gebonden boek van diezelfde drukkerij met daarin maar liefst 3500 dessinontwerpen.”
Gezocht: Meisjes in Menko!
De textielindustrie legde Twente geen windeieren. “Toen er wat minder vraag was naar het spinnen van katoen en het weven van doeken”, vertelt Astrid, “ontstonden er textieldrukkerijen. Menko was de eerste drukker die ‘katoentjes’ maakte voor de couture. Eind jaren vijftig maakte fotograaf Paul Huf de campagne ‘Meisjes in Menko’. Je ziet dan bijvoorbeeld een man naast een sloep met een paar meisjes in couturejurkjes in bedrukt katoen, met de tekst: ‘Hij houdt van varen, en van meisjes in Menko’ (zie volgende foto). De ‘katoentjes’ werden hiermee heel hoog vermarkt. Het Gemeentemuseum in Den Haag heeft daar vijf kledingstukken van, maar er moeten er nog veel meer van zijn. Waar zijn die gebleven? Ik wil ze erg graag in onze collectie opnemen.” Beschik jij over zo’n ontwerp van Menko en wil je dat eventueel afstaan aan De MuseumFabriek? Stuur een e-mail naar Astrid Hage: a.hage@demuseumfabriek.nl.
Hij houdt van vliegen en van... ...Meisjes in Menko, De Museumfabriek "De Tijdelijke Textieldrukkerij"
Workshops
Aan het eind van de tentoonstelling is er de mogelijkheid om zelf katoen te bedrukken – leuk voor kinderen, en volwassenen. Geïnspireerd door de tentoonstelling kun je je eigen creaties maken! Voor wie zich nog meer wil verdiepen in materialen en technieken organiseert De Museumfabriek workshops die gegeven worden door kunstenaars. Zo geeft verfspecialist Gerard van Oosten op zaterdag 16 februari de workshop “Blauwdrukken”, een oud ambacht waarbij stoffen met een reservepasta worden bedrukt en geverfd in een indigokuip.
Roofdruk is afdrukken maken van de straat/de stad; van alles wat je tegenkomt aan putdeksels, (foto: Annina Romita)
Bijzonder resultaat
Amber Veel geeft op 23 maart de workshop “Zijde verven met plantaardige looistoffen voor leer”. Leer en zijde zijn nauw met elkaar verbonden omdat beide bestaan uit eiwitten; als je de techniek van het leerlooien toepast op zijde, dan geeft dat een heel bijzonder resultaat. Aanmelden voor deze workshops kan op de website van De Museumfabriek.
De tentoonstelling “De Tijdelijke Textieldrukkerij” is tot en met 30 juni 2019 te zien in De Museumfabriek in Enschede.
Dit vind je vast ook leuk
Textielgroep QS2 gaat de dialoog aan met eeuwenoud textiel
Lost Connections: de grootste sluier ter wereld
Corona-expo-32