Aan het begin van de eerste lockdown, toen ze nergens heen hoefde of kon, zat de Nederlandse kunstenaar Margreet Hajee (1958) thuis aan de keukentafel te borduren aan een merklap. Ineens vroeg ze zich af of ze ook zou kunnen borduren op de boterham die op tafel lag. Met het garen van haar moeder, oma en schoonmoeder ging ze aan de slag. Inmiddels is ze gefascineerd geraakt door de mogelijkheden van het borduren van brood.
Tekst: Dorothé Swinkels
Bij de warme bakker kijkt Margreet Hajee inmiddels heel anders naar wat er in de schappen ligt. Ze vraagt zich nu af wat ze kan met de verschillende broodvormen: een oog, neus of oor, welk dier zit erin?
Geborduurde boterhammen werden geborduurde ogen van uitgeholde broodjes (ingegeven door de sociale isolatie en de behoefte aan oogcontact). Wat volgde was onderzoek naar objecten die aan dieren refereren, het maken van niet-bestaande dieren zodat ze niet langer niet bestaan. Ze combineert verschillende broodjes en beeldhouwt, bouwt en borduurt tot het klaar is. Dan volgt de krimp van het brood van 20% en tot slot geeft ze het object een plek op een sokkeltje dat ze van klei maakt. Na een half jaar “broodborduren” begon ze klei - het materiaal dat nog niets is en alles kan worden - namelijk te missen.
"Klei, brood en garen gaan uitstekend samen"
Margreet: ‘Ik probeer voor elk broodobject weer iets nieuws uit, kijk hoe ik het kan laten aansluiten: met de vorm meegaan of er juist tegenin. De geborduurde objecten versus het koude keramiek. Heerlijk die tegenstelling, net als het onbeperkt houdbare van klei en de tijdelijkheid van brood en borduurgaren; ze gaan uitstekend samen. Dat wist ik niet, een half jaar geleden. Materiaal in mijn handen houden is fijn, het warme van textiel en brood en het ruwe, de onder- of achterkant bekijken en dat het letterlijk zo dichtbij is, ervaar ik als prettig.'
Margreet: ‘Doordat dit werk zoveel tijd neemt, gemiddeld twee tot drie volle werkdagen, heb ik gelukkig niet zo’n grote productie.'
Inmiddels verbaast ze zich over hoe simpel ideeën soms zijn en hoe leuk het is om ze uit te voeren. Fascinatie, plezier, een glimlach, nog een keer kijken, de eenvoud van het ongecompliceerde. ‘De warme bakker, waar ik mijn brood soms koop’, vertelt ze, ‘die vindt dat brood is om op te eten, maar de meest reacties zijn enthousiast en vol verbazing. Een veel gehoorde opmerking: "kun je er je brood mee verdienen?"'
> Naar de website van Margreet Hajee
Hoofbeeld: Margreet Hajee, uit de serie 'Broodje klei' (foto: Elsbeth Volker).